"Zon Anoksik" merujuk kepada kawasan dalam loji/sistem rawatan air sisa yang kekurangan oksigen terlarut (DO). Biasanya, air dengan DO kurang daripada 0.5ppm dianggap "anoksik." Keadaan anoksik timbul apabila mikroorganisma (bakteria) mengoksidakan bahan organik pada kadar yang lebih cepat daripada kadar bekalan DO.
Perlu diingatkan bahawa "anaerobik" sering digunakan secara tidak betul sebagai ganti "anoksik." "Anoksik" secara khusus bermaksud ketiadaan oksigen, manakala "anaerobik" menunjukkan ketiadaan penerima elektron seperti oksigen, nitrat dan sulfat.
Rawatan air sisa ialah proses kritikal yang memastikan pelupusan atau penggunaan semula air sisa yang selamat, melindungi kesihatan manusia dan alam sekitar. Satu komponen utama dalam rawatan air sisa ialah zon anoksik, yang memainkan peranan penting dalam mengurangkan beban nitrogen dan meningkatkan kecekapan rawatan .
Zon anoksik ialah bahagian dalam proses rawatan air sisa di mana paras oksigen sengaja dikekalkan rendah untuk menggalakkan pertumbuhan mikroorganisma yang tidak memerlukan oksigen untuk metabolisme mereka.
Zon anoksik biasanya terletak selepas tangki pemendapan utama dan sebelum proses rawatan aerobik. Semasa denitrifikasi, mikroorganisma menggunakan nitrat dan nitrit sebagai penerima elektron, yang membolehkan mereka memecahkan bahan organik dalam air sisa tanpa memerlukan oksigen. Proses ini bukan sahaja mengurangkan jumlah nitrogen dalam air sisa tetapi juga menghasilkan gas nitrogen, yang merupakan hasil sampingan tidak berbahaya yang dilepaskan ke atmosfera.
Nitrogen yang berlebihan dalam air sisa boleh menyebabkan masalah alam sekitar seperti eutrofikasi, di mana kepekatan nutrien yang berlebihan membawa kepada pertumbuhan tumbuhan dan alga yang berlebihan dan mengurangkan tahap oksigen dalam badan air, yang boleh membahayakan hidupan akuatik. Dengan mengurangkan beban nitrogen sebelum proses rawatan aerobik, kecekapan rawatan keseluruhan bertambah baik, dan kesan alam sekitar air sisa yang dirawat dikurangkan.
Ini boleh menjadi penting terutamanya di kawasan di mana air sisa yang dirawat dibuang ke dalam ekosistem akuatik yang sensitif.
Reka bentuk dan operasi zon anoksik adalah penting untuk keberkesanannya dalam mengurangkan beban nitrogen. Saiz dan bentuk zon anoksik, kadar aliran air sisa, dan jenis serta jumlah sumber karbon semuanya memainkan peranan dalam menentukan kadar denitrifikasi. Penggunaan sistem pemantauan dan kawalan yang sesuai juga boleh memastikan zon anoksik beroperasi dengan berkesan.
Zon anoksik yang lebih besar akan menyediakan lebih banyak ruang untuk bakteria denitrifikasi untuk tumbuh dan memecahkan bahan organik, manakala zon anoksik yang lebih kecil boleh mengakibatkan denitrifikasi yang tidak lengkap. Bentuk zon anoksik juga boleh memberi kesan kepada keberkesanannya, dengan beberapa reka bentuk mempromosikan pencampuran dan pengagihan air sisa dan mikroorganisma yang lebih baik.
Kadar aliran yang lebih perlahan boleh membenarkan lebih banyak masa untuk denitrifikasi berlaku, manakala kadar aliran yang lebih cepat mungkin tidak menyediakan masa yang mencukupi untuk denitrifikasi lengkap. Masa pengekalan hidraulik (HRT) ialah parameter utama yang digunakan untuk menentukan kadar aliran yang sesuai untuk zon anoksik, dengan HRT yang lebih panjang biasanya dikaitkan dengan kadar denitrifikasi yang lebih tinggi.
Bakteria denitrifikasi memerlukan sumber karbon organik untuk menjalankan denitrifikasi, dan ketersediaan serta jenis sumber karbon boleh memberi kesan kepada kecekapan denitrifikasi. Beberapa sumber biasa karbon termasuk metanol, etanol, dan asetat, dan jumlah dan jenis sumber karbon yang sesuai akan bergantung pada faktor seperti beban nitrogen dan jenis air sisa yang dirawat.
Walaupun zon anoksik boleh berkesan dalam mengurangkan beban nitrogen, ia juga boleh menghadapi beberapa cabaran dan batasan. Satu cabaran ialah ketersediaan sumber karbon, yang penting untuk menggalakkan denitrifikasi. Dalam sesetengah kes, jumlah sumber karbon mungkin tidak mencukupi untuk menyokong aktiviti mikrob yang diperlukan, yang boleh mengehadkan keberkesanan zon anoksik. Cabaran lain boleh termasuk kehadiran bahan cemar lain dalam air sisa, yang boleh menghalang denitrifikasi dan mengurangkan kecekapan keseluruhan proses rawatan.
Ketersediaan terhad karbon organik: Salah satu batasan utama zon anoksik ialah ketersediaan karbon organik yang terhad dalam air sisa. Denitrifikasi memerlukan sumber karbon organik untuk bakteria denitrifikasi untuk digunakan sebagai sumber tenaga, dan jika sumber karbon terhad, kecekapan denitrifikasi boleh dikurangkan.
Persaingan dengan proses mikrob lain: Zon anoksik juga mungkin menghadapi persaingan dengan proses mikrob lain dalam sistem rawatan air sisa, seperti nitrifikasi atau penyingkiran fosforus. Proses-proses ini mungkin menggunakan sumber karbon yang ada dan mengehadkan ketersediaan karbon organik untuk denitrifikasi.
Kepekaan terhadap faktor persekitaran: Zon anoksik boleh menjadi sensitif kepada perubahan dalam faktor persekitaran, seperti suhu, pH dan ketersediaan oksigen. Perubahan dalam faktor ini boleh memberi kesan kepada aktiviti bakteria denitrifikasi dan mengurangkan kecekapan denitrifikasi.
Keperluan tenaga yang tinggi: Dalam sesetengah kes, zon anoksik mungkin memerlukan input tenaga yang ketara untuk mengekalkan keadaan persekitaran yang diingini. Sebagai contoh, sistem peredaran semula atau pengudaraan mungkin diperlukan untuk mengekalkan tahap pencampuran dan oksigen yang mencukupi dalam air sisa.
Kebolehgunaan terhad untuk jenis air sisa tertentu: Zon anoksik mungkin tidak berkesan untuk merawat jenis air sisa tertentu, seperti yang mempunyai kandungan organik yang rendah atau yang mempunyai tahap nitrogen yang tinggi dalam bentuk yang tidak boleh ditukar dengan mudah kepada nitrat atau nitrit.
Cabaran penyelenggaraan: Zon anoksik memerlukan penyelenggaraan dan pemantauan yang kerap untuk memastikan operasi yang betul dan mencegah isu seperti tersumbat atau pencemaran bakteria.